ZS-PMax-Fluoriet-1500-x-220-definitief_verdonkerd.jpg

Mineraal van de maand: Zunyiet

Zunyiet is een tamelijk onbekend mineraal uit de klasse van de silicaten, met als formule: Al13Si5O20(OH,F)18Cl.

Het mineraal ontstaat als verweringsproduct van veldspaat. De naam is afkomstig van de Zuni mijn, Anvil Mountain in de buurt van Silverton, San Juan County, Colorado, USA. Dit is de z.g. “type lokaliteit”, d.w.z. dat bij materiaal uit deze mijn voor het eerst is aangetoond dat het om zunyiet gaat.
In het algemeen ziet zunyiet er niet heel erg spectaculair uit. Het vormt kleine kristallen die meestal niet veel groter zijn dan een paar millimeter. In de Big Bertha Extension Mine, Quartzsite, La Paz county Arizona, USA zijn, als grote uitzondering, kristallen gevonden tot 2 cm grootte. De kristallen kunnen gegroeid zijn als tetraeder of oktaeder. Vaak is er sprake van tweeling kristallen.
Afbeelding 1. Lichtgrijze kristallen die zijn samengesteld uit oktaeders en tetraeders. Vindplaats in de omgeving van Quartzsite, Yuma/La Paz Counties, Arizona, USA. Data courtesy of RRUFF project at University of Arizona, used with permission.

In 2018 is in Iran een vondst gedaan van zunyiet kristallen met een gemiddelde grootte van 1 cm. Met deze vondst werd de vindplaats leverancier van de beste zunyiet kristallen op de wereld. In 2019 werden als eerste losse kristallen aangeboden op de grote internationale mineralen beurzen. Wat later kwamen van de Iraanse vindplaats kristallen op en in een hematiet matrix.
Afbeelding 2. Zunyiet kristal met een beetje hematiet. Grootte 16 mm. Qualat-e Bala Salt Dome, Bandar Abbas, Hormozgan, Iran. Het aanzicht van het kristal is de tetraeder vorm. Rondom de tetraeder vlakken zijn kleinere langerekte vlakken te zien. Deze vlakken behoren tot de kubus vorm.
Foto en collectie: Herman van Dennebroek.
Afbeelding 3. Hetzelfde kristal als bij 2 maar dan gefotografeerd met het kubusvlak naar voren.

Eigenschappen van zunyiet:
  • hoort tot het kubische kristalstelsel
  • kleur varieert van kleurloos, grijs, wit tot vleeskleurig
  • de kristallen kunnen transparant tot doorschijnend zijn
  • de glans is glasglans
  • hardheid 7

Wat betreft het voorkomen: behalve als kristallen komt zunyiet ook voor als holte opvulling, als kleiachtige massa en als massieve stukken. Zunyiet ontstaat in sterk aluminium bevattende schalies en vulkanisch gesteente dat door hydrothermale processen is verweerd.
Afbeelding 4. Zunyiet in hematiet, beeldbreedte 16 mm. Qualat-e Bala Salt Dome, Bandar Abbas, Hormozgan, Iran.
Specimen: Peter Vink, foto: Herman van Dennebroek.

Vindplaatsen:
  • Behalve de reeds eerder genoemde vindplaatsen zijn er in de USA nog een aantal Zunyiet locaties: De Charter Oak mijn in Colorado; bij Silver City, Juab county, Utah.
  • Bij Postmasburg, Kaap Provincie, Zuid Afrika.
  • Brumado, Bahia, Brazilië.
  • Slowakije bij Banská Belá.
  • De Embleton groeve bij Cockermouth, Cumbria, Engeland.
  • Van Bahkesir, porvincie Bahkesir, Turkije.
  • Aït Azegour, Hoge Atlas, Marokko.
  • Bij Beni Embarak in Algerije.
  • Verder worden nog genoemd vindplaatsen in Japan en Peru en sinds 2018 ook in Iran.
Gebruikte bronnen:
  • Minerals and their Localities, door J.H. Bernard en J. Hyršl; uitg. Granit
  • Handbook of Mineralogy, volume 2 deel 2, door Anthony, Bideaux, Bladh, Nichols uitg: Mineral Data Publishing, Tucson
  • The RRUFF Project: Lafuente B, Downs R T, Yang H, Stone N (2015) The power of databases: the RRUFF project. In: Highlights in Mineralogical Crystallography, T Armbruster and R M Danisi, eds. Berlin, Germany, W. De Gruyter.
  • Mindat.org