Mineraal van de Maand: Mottramiet

mottramiet in calciet — 1) Mottramiet ingesloten in calciet, b.b. 18 mm.

Mottramiet is een lood, koper en zink bevattend vanadaat (= een verbinding van vanadium en zuursto; Pb(Cu,Zn)[OH|VO₄]). Mottramiet is in 1876 ontdekt en vernoemd naar het plaatsje Mottram St Andrew, Cheshire, Engeland. Latere reconstructie heeft aangetoond dat het oorspronkelijke materiaal afkomstig moet zijn van Pim Hill Mine, Shrewsbury, Shropshire, Engeland. Over de historie en de verwisseling van de vindplaats staat veel te lezen op de site "Classic Mineral Specimens from England".

Het mineraal hoort tot de descloiziet groep. Andere leden van deze groep zijn:

descloiziet	Pb(Zn,Cu)[OH\|VO₄] (zie Mineraal van de Maand: descloiziet)
čechiet	Pb(Fe,Mn²⁺)[OH\|VO₄]
pyrobeloniet	PbMn[OH\|VO₄]

grijze mottramiet in calciet — 2) Mottramiet als grijze overtrek op calciet; op de ribben zijn "kuifjes" mottramiet gegroeid. B.b. 5 cm.

Uiterlijk

Mottramiet kristalliseert in het orthorhombische kristalsysteem. Kristalgroepjes met duidelijk herkenbare kristallen zijn uiterst zeldzaam. Ruwe kristallen komen voor als piramidale- en tablet vormige kristallen.
Meestal komt het mineraal voor als korsten, botryoidaal (druiventros vormig), radiaal vezelige concreties, maar ook korrelig.

De kleur van het mineraal varieert: licht groen, donker-zwart groen, bruin, grijs, bruinzwart tot zwart. Zeer zelden komt het materiaal doorschijnend voor, maar meestal is het ondoorzichtig. De glans is glasachtig en met name op breukvlakken vertoont het mineraal een vettige glans.

Verdere eigenschappen

Hardheid: 3 tot 3,5; geen goede splijting; breukvlak: brokkelig, soms schelpvormig; dichtheid: 5,9 tot 6,4.
De streepkleur is olijfgroen.

botryoidaal mottramiet — 3) Botryoidaal gevormde mottramiet. Dit soor groepjes zijn zeer gewild bij Tsumeb verzamelaars. B.b. 3 cm.

Voorkomen

Het mineraal komt op veel plaatsen in de wereld voor in de oxidatiezone van sulfidische ertsafzettingen van lood en zink samen met descloiziet, mimetesiet, pyromorfiet en vanadiniet. Mineralienatlas somt 185 vindplaatsen op. Mindat noemt zelfs 353 vindplaatsen. Hoogstwaarschijnlijk zult u van al deze vindplaatsen nooit mottramiet in handen krijgen omdat het er sporadisch voor komt.

Enkele vindplaatsen waar het materiaal wat meer aanwezig is: Mammoth-Saint Anthony Mine, Tiger, Pinal County, USA; Bisbee, Cochise County, Arizona, USA; Vrancice, Príbram, Bohemen, Tsjechië; Borstein, Reichenbach, Lautertal, Odenwald, Hessen, Duitsland (hier komen kleine maar goed gekristalliseerde groepjes voor. Zie Mindat); Clara mijn, Oberwolfach, Baden-Württemberg, Duitsland; Sidi Amer, Touissit, Oujda-Angad, Marokko. Tsumeb mijn, Tsumeb, Otjikoto Regio, Namibie. Uit de Tsumeb mijn komen de beste mottramiet groepjes. Van de 323 foto's in de Mindat mottramiet gallerij komt 95% uit Tsumeb. Alle 3 de getoonde specimens in dit artikel zijn afkomstig uit Tsumeb.

Tekst en foto's van eigen collectie materiaal: Herman van Dennebroek

Gebruikte bronnen

Minerals and their Localities, door J.H. Bernard en J. Hyršl; uitg. Granit
Lehrbuch der speziellen Mineralogie; Rösler; uitg. VEB Deutscher Verlag für Grundstoffindustrie, Leipzig
Minerale, Bestimmen nach äußeren Kennzeichen, 3e druk, door Rupert Hochleitner e.a.; uitg. E. Schweizerbartische Verlagsbuchhandlung.